Preek over Psalm 63

Inleiding

Welke plek heeft God in jouw leven? Morgen hoop ik op vakantie te gaan en misschien ga jij ook binnenkort weg. Vakantie is voor mij ook zo’n tijd waarin ik me afvraag welke plek God in mijn leven heeft. Als ik als dominee aan het werk ben, lees ik veel in de Bijbel, ik bid veel met en voor allerlei mensen die ik ontmoet.

Als ik dan op vakantie ga, valt dat allemaal zo’n beetje weg. En soms vraag ik me: ben ik alleen maar een beroepsgelovige? En misschien herken je dat wel zonder vaste afspraken als kerkdiensten, bijbelstudies, M8ig enzovoort, is ook de omgang met God anders.

Wat zegt dat over de plek van God in je leven? Is dat iets waar je je schuldig om moet voelen? Of waar je een plannetje voor moet maken: zo van we hebben vakantie, maar natuurlijk geen vakantie van God. Het kan inderdaad best een goed idee zijn om voor je vakantie ook een structuur, een plannetje te hebben voor de ontmoeting met God. Bijvoorbeeld door samen een Bijbelleesrooster te volgen, een boekje te lezen, tijd te nemen om op zondag eens een lokale kerk te bezoeken. Allemaal goede dingen om te doen. Toch wil ik het vandaag vooral over iets anders hebben, namelijk over de vraag wat dat eigenlijk is: God een plek in je leven geven.

Ik merk dat dat het voor mij en voor jou misschien ook wel, vaak te maken heeft met mijn hoofd. Met lezen, nadenken, praten over en vooral ook me bewust zijn van God. En dat is allemaal ook best heel belangrijk, ik zal er straks nog wel iets meer over zeggen. En tegelijk: God wordt daarmee gemakkelijk te klein. Alsof God iets of iemand die er alleen maar is als wij er aan denken. Alsof er naast God ook nog ruimte is voor andere dingen.

Uw goedheid, uw liefde is meer dan het leven

Psalm 63 zegt ‘uw liefde is meer dan het leven’. Bigger than life. Gods liefde is alles omvattend. Dat gaat niet alleen over wat ik kan bedenken of waar ik mij bewust van ben. Het gaat over heel mijn leven en zelfs over meer dan mijn, jouw en uw leven. Uw liefde is groter dan het leven.

Vanuit die uitspraak: ‘uw liefde is meer dan het leven’, wil ik de hele Psalm nog eens met je doorlezen. Het begint met David. Hij is in de woestijn van Juda. In de woestijn is het heet en dor. Als het maar een beetje waait, waait het zand en het stof je in je ogen, in je mond. Het felle zonlicht doet pijn aan je ogen. Je mond verlangt naar drinken, je lichaam hunkert naar koelte. Je ogen willen dat er een einde komt aan het licht; is er dan nergens schaduw?

David zegt: God, U heb ik nodig. Mijn lichaam, zoekend naar schaduw, water en koelte hunkert naar U. Van wie zou je dat anders kunnen krijgen dan van God die het leven geeft. Je verlangt kennelijk niet pas naar God als je dat zo bedenkt, als je het zo beleeft – nee zonder dat je het zelf doorhebt, kan je lijf al naar God verlangen. Mijn lichaam hunkert naar U.

Wij zitten vol verlangens: naar rust, naar veiligheid, naar zekerheid, naar mooie dingen, naar vakantie, naar eten, naar drinken, naar aanraking, liefde, warmte, seks. Die verlangens ben je je soms bewust, soms niet. Maar je zou kunnen zeggen ook onbewust hunkert, verlangt je lichaam naar God die uiteindelijk je diepste verlangen kan vervullen en dat ook heel vaak doet gewoon door water, een knuffel, een goede maaltijd, een mooie zonsondergang, een knuffel, fijn vrijen. Iemand zei eens wat cru: elke man die voor de deur van een bordeel staat, is op zoek naar God. Niet in het bordeel worden zijn diepste verlangens vervuld, maar pas in God zul je als mens echt je bestemming vinden.

Gods goedheid en liefde zijn niet kleiner, maar groter dan ons leven.

In het heiligdom

Maar waarom zou je al die dingen aan God koppelen. Je kunt er toch ook van genieten, zonder dat je God kent? Mensen die niet in God geloven, genieten toch ook van die dingen. Natuurlijk. Daarvoor hoef je niet in God te geloven. Geloven in God is de erkenning dat je alle goedheid gekregen hebt. Je hebt er geen recht op, maar het is je gegeven. En natuurlijk maakt dat het ook mooier. Als een lekkere maaltijd eet, geniet je ervan. Maar als iemand die maaltijd speciaal voor jou heeft klaar gemaakt om jou te laten genieten, smaakt die maaltijd natuurlijk nog lekkerder.

Je kunt genieten van heel veel goeds, zonder aan God te denken, maar te bedenken dat God het jou geeft, geeft het nog veel meer waarde. En dan is bewust geloven ook belangrijk. David zegt: in het heiligdom heb u gezien: uw macht en majesteit aanschouwd.

In het heiligdom werd voor geofferd, werd gezongen, gejuicht, gedanst, gegeten en gedronken en feest gevierd. De grote daden van God – de bevrijding uit Egypte, het sluiten van het verbond, de verzoening en vergeving van de zonden, dat werd allemaal daar herdacht en gevierd. In zo’n viering kun je soms iets ervaren dat groter is dan jezelf, groter dan het leven.

Onze kerkdiensten zijn veel ingetogener, maar ook hier kun je dat soms zo ervaren in het samen zijn. En samen zingen – wat we nu nog zo missen. Juist als je niet naar de kerk kunt, niet kunt zingen, niet kunt vieren, kan het leven ook als een woestijn voelen. Wat mis ik dat.

En dan kijk je soms met weemoed: kon ik maar weer samen komen met de anderen.

Hoe houd ik dat verlangen levend?

In het prijzen van God kan ook iets komen van vervulling van verlangens. David zegt: dan wordt mijn ziel verzadigd met uw overvloed. Mijn ziel is er vol van. Dat je verzadigd wordt, dan kan gebeuren in de kerk, dat kan door het luisteren naar mooie muziek die je ook aanzet om God te prijzen. Doordat je meezingt, of doordat je ernaar luistert.

Het kan ook  minder uitbundig: liggend op mijn bed denk ik aan u. Je kunt natuurlijk elk leeg moment van de dag vullen door naar je mobieltje te turen, maar het is uiteraard ook goed om dat af en toe weg te leggen. Even te denken aan God aan wat Hij heeft gedaan. ‘U bent altijd mijn hulp geweest.’

Wakend in de nacht prevel Ik uw naam. Als je ’s nachts wakker ligt, wil je anderen waarschijnlijk niet wakker maken, maar dan kun je in stilte fluisterend bidden. Of zachtjes uit je tent sluipen en opkijken naar de sterrenhemel en weten: bij God ben ik veilig.

Uw liefde is groter dan het leven. Dat betekent dat je op allerlei manieren God ook kunt prijzen voor die goedheid: door feest te vieren, door in de kerk te zijn, door muziek, door te denken, door te fluisteren, door prachtige dingen te maken.

David was een muzikant en geen schilder voor zover we weten, maar ook dat kan een manier zijn om God te loven. Voor degenen die vanochtend hier in de kerk zijn, toen je hier binnen kwam zag je het misschien wel bij de ingang: een schilderij van Anja Veenstra. Een weggetje in het bos, zoals ze zoveel weggetjes heeft geschilderd. Waar het weggetje precies heen gaat, kun je niet zien. Zo beleefde Anja, vaak haar geloof, vertelde Otto haar man, me. Met God op weg gaand. Er is een weg. Hoe die weg precies loopt en waar die precies naartoe gaat is nog niet duidelijk. Maar het is een weg en die gaat naar boven, die komt steeds dichter naar God. Zo zie je: ook in schilderen kun je God prijzen om wie Hij is. Om de betrouwbaarheid en veiligheid die Hij geeft. En ook om de schoonheid die Hij geeft in zijn schepping.

Uw liefde is groter dan het leven. Het hele leven heeft te maken met die liefde van God. In het hele leven kun je God daarom prijzen.

Het kwaad voor God benoemen

Dat betekent ook dat we het alleen maar over mooie dingen kunnen hebben. Bij ons leven hoort ook pijn, ziekte, gemis, eenzaamheid, gemeenheid en dood. Van God houden betekent niet, net doen alsof het er niet is. Het is ook niet: net doen alsof het niet erg is.

Gods liefde is groter dan het leven. Dus zeker ook groter dan de dood. Jezus heeft de dood overwonnen. Maar dat betekent niet dat we de dood of de angst voor de dood maar moeten negeren. Die neiging kun je wel hebben: laten we het niet teveel over moeilijke dingen hebben – daar worden we maar negatief en somber van. Kunnen we het niet wegstoppen? Bijvoorbeeld achter het geloof dat God alles goed maakt?

Die neiging kun je soms wel hebben. Maar dat is niet gezond. Niet eerlijk ook. Want wie het echt moeilijk heeft, merkt dat het niet werkt. Je kunt je pijn en verdriet niet eindeloos wegstoppen. En dat hoeft ook niet. Ook niet als je God wilt loven.

David is op de vlucht in de woestijn voor zijn vijanden. Het is een vreselijke plek om te zijn en hij weet dat zijn vijanden intussen plannen maken om hem te doden. En hij vervloekt ze: Laat ze in de grond zakken, laat hen een prooi voor jakhalzen zijn.

Het kan je wat rauw op je dak vallen: zo’n uitspraak midden in zo’n mooie Psalm over verlangen en lof op God. Maar als het waar is dat Gods liefde groter dan het leven is, dan heeft die goedheid ook iets te zeggen over alles en iedereen die kwaad doet. Je gevoel dat er een eind moet komen aan geroddel over jou, aan uitbuiting van kinderen en dieren, aan discriminatie, aan oneerlijke verdeling, aan een oneerlijke behandeling thuis of op je werk. Je woede daarover kan ook door de liefde van God omvat worden.

Met David kun je bidden: Heer maak er een eind aan. Dit mag toch niet voortduren. Als je christen bent, dan leer je om te bidden voor je vijanden en voor degenen die je vervolgen. Maar dat wil niet zeggen dat je alles maar goed en fijn moet vinden. Gods goedheid is echt goedheid die het kwade haat. We mogen ziekte, dood en het kwaad wat anderen ons aandoen, het kwaad dat we zelf ook doen echt haten en zo ook bij God neerleggen en tegelijkertijd bidden om een eerlijkheid. Om een koning die eerlijk en recht regeert. Wij zouden nu zeggen: om Jezus die als koning deze wereld zal regeren en al het kwaad vernietigd heeft.

Uitleiding

Gods liefde is meer dan het leven: omvat ons hele lichaam. Het omvat de goede en de lelijke kanten van leven. Het is dat je inderdaad ook steeds weer te binnen moet brengen. Je bijvoorbeeld bedenken dat je honger of dorst, je pijn, wat je lichamelijk voelt ook een verlangen naar God is.

Gebeden, liederen kunnen je daarbij helpen om dat tot je door te laten dringen.  Gods liefde is meer dan het leven, zoek Hem daarom met alles wat in je is, in heel je leven, met je hele lijf.